دائرة المعارف معنویت راستین
Related Articles
انواع شناخت
شناخت هاى پنجگانه، شناخت کشفى و شهودى (اشراقى) است. از بین شناخت هاى
علمى «تجربى»، عقلى، تعبدى، فطرى و شهودى، این قسم اخیر از شناخت ها معتبر محسوب می‌گردد که ابزار شناختش هم، با شناخت عقلى متفاوت است.
شناخت عقلى، شناختى است که به وسیله مفاهیم انتزاعى (معقولات ثانیه) شکل می گیرد و نقش کلیدى در به دست آوردن آن را عقل ایفاء می کند. در حقیقت ابزار این شناخت عقل است. هر چند امکان دارد از مقدمات قیاس نیز استفاده گردد. قلمرو این شناخت علوم منطق، فلسفه و تعلیمیات (ریاضیات) است.
شناخت کشفى و شهودى (اشراقى) بر خلاف دیگر شناخت ها بدون وساطت صورت و مفهوم ذهنى به ذات عینى معلوم، تعلق می گیرد و به هیچ وجه خطا و اشتباه در آن راه ندارد. اما از آن جایى که شناخت کشفى و شهودى در حقیقت تفسیر ذهنى از مشهودات است قابل خطا و اشتباه است.
به تعبیرى شناخت کشفى و شهودى همان علم حضورى است که خطاى در ادراک در آن قابل تصور نیست. زیرا واسطه اى بین شخص درک کننده و ذات درک شونده وجود ندارد و اگر این واسطه بین درک کننده و ذات درک شونده وجود داشته باشد یعنى همان صورت ها و مفاهیم ذهنى دیگر علم حضورى نیست بلکه علم حصولى است و در علم حصولى خطاى در ادراک قابل تصور است.
ادامه مطلب در کتاب «سراب هدایت» تألیف دکتر دریاکناری
