دائرة المعارف معنویت راستین
Related Articles
در تعبیر برخی از بزرگان؛ گاه اسلام (مسلمان) شنیده می‌شود و گاه ایمان (مؤمن)؛ که هر دو تعبیر هم در قرآن و روایات آمده است. آیا بین ایمان و اسلام فرقی هست؟
واژه اسلام به معنای تسلیم بودن در برابر فرامین خداوند است که خداوند اوامر و نواهی خود را به وسیله قرآن و 
نظرات معصومین(ع) به اطلاع مردم رسانده است. با این معنای عام، تمام انبیاء مسلمان بودند که آیه ۱۳۳ سوره بقره آمده است:
و خداوند تنها دین اسلام را قبول می‌کند؛ (اِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الاِسْلامُ) آل عمران، آیه ۱۹٫
اما در پاسخ به سؤال شما باید گفت که اسلام تنها پذیرش ظاهری آیین و شریعت محمد بن عبدالله(ص) است که با گفتن شهادتین، یعنی اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمداً رسول الله(ص) حاصل می‌گردد و شخص دارای هر عقیده و دین و آیینی که باشد مسلمان می‌گردد. احکام اسلام بر او و زندگی‌اش جاری می‌شود. یعنی فردی که شهادتین را حتی اگر منافقانه به زبان جاری کند دیگر نجس نیست، پاک است، می‌توان به او زن داد. می‌تواند در مسجد وارد شود. ذبیحه او حلال و پاک می‌گردد… هنگامی هم که مُرد باید در قبرستان مسلمانان دفنش کرد. اما ایمان به معنای پذیرش قلبی و همه جانبه، نه ظاهری دین آخر الزمان یعنی اسلام.
اگر کسی تمام احکامی را که پیامبر(ص) آورده باشد، تمام قرآن پیامبر(ص) را، تمام اعتقاد پیامبر(ص) را، تمام اسلام پیامبر(ص) را، ولایت و امامت بعد از نبوت را… پذیرفته باشد و این پذیرش قلباً صورت گرفته باشد ایمان آورده است و مؤمن است و جایگاهش در دین اسلام و نزد خداوند از جایگاه مسلمان ظاهری و صوری به مراتب بالاتر و ارزشمندتر است. خداوند در سوره حجرات آیات ۱۴ می‌فرماید: (قَالَتِ الاَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تَاْمَنُوا وَلَکِنْ قُولُوا اَسْلَمْنَا وَ لمَّا یَدْخُلِ الاِیمَانُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ اِنْ تُطِیعُوا اللهُ وَ رَسُولَهُ لا یَلِتْکُمْ مِنْ اَعْمَالِکُمْ شَیْئاً اِنَّ اللهَ غَفُورَُ رَحِیمَُ) (ای رسول! بادیه نشین ها (مانند بنی اسد و غیره) که بر تو منت گذارده می‌گفتند، (بی جنگ و نزاع) ایمان آوردیم به آنها بگو شما که ایمانتان (از زبان) به قلب وارد نشده، به حقیقت هنوز ایمان نیاورده‌اید لیکن بگویید ما اسلام آوردیم و اگر (بعد از این با ایمان حقیقی) خدا و رسول و ی را اطاعت کنید او از (اجر) اعمال شما هیچ نخواهد کاست و از گناه گذشته می‌گذرد.)
خداوند در آیه ۱۵ سوره حجرات، اعتقاد به خدا و رسول و جهاد با مال و جان را از مصادیق ایمان می‌شمرد و می‌فرماید: (اِنَّمَا الْمُومِنُونَ الْذِّینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَ جَاهَدُوا بِاَمْوَالِهِمْ وَ اَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللهِ اُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ) (منحصراً مؤمنان واقعی آن کسانی هستند که به خدا و رسول او ایمان آورند و بعداً هیچ گاه شک و ریبی به دل راه ندادند و در راه خدا با مال و جانشان جهاد کردند اینان در حقیقت راستگو هستند.) خداوند شرط ایمان را اعتقادِ ناب به خدا و رسول می‌داند حقیقتاً کسی خدا و رسولش را همین گونه که هستند معتقد باشد هیچ جایگزینی برای آنان قائل نباشد. کسی را به جای پیغمبر نگذارد. امر و نهی خدا و رسول برای او مهم باشد و به آن گردن بنهد. بعد می‌فرماید که با جان و مال در راه خدا جهاد کند یکی از مصادیق‌های مالی آن است که خمس و زکات خود را اولاً معتقد باشد که باید پرداخت و ثانیاً بپردازد اگر کسی ادعای ایمان دارد و می‌گوید که مؤمن است اما نه به خمس اعتقاد دارد و نه به زکات؛ بلکه به یک دهم معتقد است. یک دهمی که در دین اسلام نیست. یک آیه هم در مورد آن وجود ندارد. اولئک هم الصادقون انتهای آیه نسبت به این گروه و پیروان این فرقه درست نیست بلکه باید گفت اولئک هم الکاذبون. در مورد جهاد هم همین طور؛ در ۸ سال دفاع مقدس در ایران اسلامی ببینید چه کسانی شرائط حضور در جبهه‌ها را داشتند و شرکت کردند اینها در ایمانشان صادق هستند اما آن کسانی که به جهاد فی سبیل الله نپرداختند یا در فرقه دیگر هستند و اعتقادی به جهاد ندارند و یا عدم تبعیت باعثِ عدم جهادش شده است در حقیقت ایمان حقیقی و واقعی ندارند بلکه اسماً مسلمان هستند.
خداوند در آیه ۲۷۷ سوره بقره می‌فرماید: (اِنَّ الْذِّینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ اَقَامُوا الصَّلاهَ وَ آتَوُا الزَّکَاهَ لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفَُ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ) (همانا آنان که اهل ایمان و نیکوکارند و نماز بپا می‌دارند و زکات می‌دهند آنان در نزد پروردگار پاداش نیکو خواهد بود و هرگز ترس از آینده و اندوه از گذشته نخواهد داشت.)
بنابراین اسلام دارای دو معنا شد: اول معنای عام که همه انبیاء مسلمان هستند یعنی ایمان حقیقی دارند (اِذْ قَالَ رَبُّهُ اَسْلِمْ قَالَ اَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ) بقره/۱۳۱ و معنای دوم اسلام، اسلام ظاهری و تظاهر به اسلام است که علی(ع) می‌فرماید برخی مسلمان واقعی نیستند بلکه تظاهر به اسلام می‌کنند. (ما اسلم القوم ولکن استلموا)
در نتیجه ایمان اخص از اسلام است. ایمان عبارت از تصدیق قلبی و عمل به تمام آموزه‌ها و تعالیم دین اسلام که در قرآن شریف و احادیث معصومین منعکس است.
شیخ مفید در کتاب اوائل المقالات فی المذهب و المختارات صفحه ۵۴ می‌نویسد: (امامیه قائل‌اند که اسلام غیر از ایمان است و هر مؤمن مسلمان ولی هر مسلمان مؤمن نیست.)
